بازاریابی شبکه ای یا کلاه برداری شبکه ای
بازاریابی شبکه ای یا کلاه برداری شبکه ای که امروزه خیلی از آن صحبت می شود یک علم نوین است که در چهارچوب خاص خود معنای درستی پیدا میکند و در غیر این صورت با کلاهبرداری فرق چندانی ندارد.
مهمترین سوال برای ما حلال بودن بازاریابی شبکه ایست و فتوای علما
بازاریابی شبکه ای حلال است؟!
به گزارش شبنم همدان «Network Marketing یا تجارت الکترونیک» ، نوعی تجارت جدید که حدود بیست سال است درست یا غلط با عناوین مختلف و توسط شرکت های متعدد در ایران مطرح شده است. این بار زمزمه هایی در گوشه و کنار شهر از همه گیر شدن یکی از این شرکت ها که تحت عنوان بازاریابی شبکه ای فعالیت میکند به گوش میرسد و این در حالی است که هنوز بیش از یک دهه از منع فعالیت شرکت هایی مانند گلدکوئست ، seven diamond ، گلد ماین و دیگر شرکتهای هرمی نگذشته است و هنوز خاطره تلخ ضررهای کلان مادی و معنویِ آن در ذهن مردم ایران باقی است. به همین جهت خبرنگار شبنم همدان برآن شد تا در جهت تنویر افکار عمومی ، در مورد این شرکت که گفته میشود با روشی دیگر و متفاوت با شرکت های هرمی و با مجوز قانونی مشغول به فعالیت است ، تحقیق کند.
شهرت رو به افزایش یکی از شرکت های بازاریابی شبکه ای
یکی از این شرکتها که در زمینه بازاریابی شبکه ای در سطح کشور پر آوازه شده و شهرهای کوچک و بزرگ را درنوردیده، در همدان هم دست به فعالیت گسترده ای زده است. شرکتی که در سال گذشته در همدان در یک دفتر کوچک فعالیت میکرد و امسال یک فضای بزرگ ۴۵۰۰ متری در اختیار دارد و به گفته ی فعالان شرکت به زودی دو محوطه ۴۵۰۰ متری دیگر هم به این فضا اضافه خواهد شد. این شرکت در کل کشور ۴۰۰ هزار عضو فعال دارد که حدود یک دهم آن در استان همدان فعالیت میکنند.
برای آگاهی از کم و کیف کار، راهیِ محل این شبکه شدیم. پارکینگِ مملو از ماشین در محوطه کنار شرکت از رونق کسب و کار و استقبال گرم همشهریان همدانی خبر می‌داد. از بدو ورود جنب و جوش و هیاهو در جمعیت حاضر دیده میشد. کلاس‌هایی موسوم به «FB» به طور موازی و پی در پی مانند سانس های سینما در حال برگزاری بود و لیدرهای مختلف گروه گروه، مشتاقان را توجیه و به ورود به کار دعوت می‌کردند.
همان شمع و همان نجوا/ استفاده از ترفندهای کهنة شرکتهای هرمی
در یکی از کلاس ها شرکت کردیم. از همان ابتدا متوجه شدیم همۀ آن ترفندها و شگردهایی که در شرکتهای هرمی برای جذب مشتری انجام میشد بدون کم و کاست در حال اجرا بود. ترسیم یک نقشه از آینده در بدترین حالت، اضافه شدن زیر مجموعه ها به توان ۲ در هر ماه و دریافت ماهیانه چندین میلیون تومان تا پایان سال در بدبینانه‌ترین شرایط، داستان جذابی است که خود به خود هر فردی را به این نوع تجارت علاقه‌مند میکند. آنچه در کلاس‌ها در گوش حاضرین خوانده میشد خواسته یا ناخواسته آنها را به سوی این کار می‌کشاند. تبلیغات درآمدی کلان یکی از شگردهای آنان بود. اینکه فلان شخص در همین شهر ماهیانه ۲۳ میلیون دریافت میکند در صورتیکه فقط ۲ سال است وارد این کار شده یا فلان جوان ۱۷ ساله که هنوز دیپلمش را نگرفته ماهیانه ۸ میلیون تومان دریافت میکند و شما حداکثر پس از ۵ سال فعالیت، باز نشسته شده و مادام العمر از دولت حقوقی تا سقف ۳ میلیون تومان دریافت خواهید کرد، از دیگر تبلیغات خوش رنگ و لعاب این شرکت بود.
ادعای تأییدیه دستگاههای امنیتی و حکم شرعی مراجع تقلید ابزاری برای جذب افراد متدین
یکی از بخش‌های مهم در کلاس‌ها صحبت مدرسان در توجیه قانونی و شرعی این شرکت است. ادعای تأییدیه دستگاههای امنیتی در موافقت با network marketing از مواردی است که بر آن اصرار ورزیده میشود. این مدرسان بر نظر مثبت مراجع عظام تقلید و فتوای ایشان بر حلال بودن کسب درآمد در این شبکه تأکید دارند و سعی دارند به هر نحوی مشتریان بیشتری را جذب این فعالیت کنند.
فروش لوازم آرایشی با مجوز توربین بادی و پیل خورشیدی
یکی از مهمترین نکات ، تأکید لیدرها بر داشتن مجوز برای فعالیت بازاریابی شبکه‌ای بود. آنها عنوان میکنند که پلیس فتا فعالیت‌های این شرکت را تأیید کرده است و مجوز آن در سایت ایران هشدار وجود دارد. همین نکته ما را بر آن داشت تا در مورد مجوز این شرکت که با فروش صدها قلم کالا از لوازم آرایشی و بهداشتی گرفته تا خوراک و پوشاک بیشتر تحقیق کنیم. این شرکت در سایت ایران هشدار به عنوان شرکتی دارای مجوز، ثبت شده است اما نه به عنوان عرضه کنندة لوازم آرایش و پوشاک و اقلام خوراکی ، بلکه مجوز فعالیت این شرکت مربوط به کالاهای مرتبط با انرژی‌های باد و خورشید است. سپس ما را برای تحقیق و تأیید بیشتر به اداره صنعت و معدن فرستادند. در آنجا سایتی معرفی شد که در آن چند شرکت بازاریابی شبکه ای از وزارت صنعت و معدن مجوز فعالیت گرفته بودند. در ضمن قوانین و موارد تخلف نیز در ستونهای جداگانه ای در سایت به چشم میخورد.
استفاده ی تبلیغاتی از شخصی با عناوین نظامی برای موجه کردن شرکت
این گزارش قسمتهای مضحکی هم داشت. تعبیة یک اتاق بازرسی و حضور شخص میانسالی با عناوین مختلف نظامی و نامعلوم مُهری بر موجه بودن فعالیت‌های شرکت بود!! و جالب‌تر اینکه این فرد مجهول الهویت ، بیشتر از لیدرها مراجعین را به شرکت در این بازاریابی شبکه‌ای تشویق میکرد.
دیگر اینکه در کلاس بر این نکته تاکید میشد که میخواهیم در ایران هیچ فقیری وجود نداشته باشد و بیشتر بر نیت های اجتماعی تاکید میشد اما وقتی بیرون از کلاس لیدرها برای پاسخگویی به ابهامات جمع شده بودند ، در پاسخ به سوالات فنی و تخصصی مشتریان ، به طرز مضحکی با نشان دادن گوشی های موبایلشان که کاملا حس خودنمایی را به انسان منتقل میکرد و نمایش تصاویر اتومبیل های لوکس بالاسری ها و درآمد ماهیانة فوق تصورشان سعی در تطمیع مشتریان داشتند. از یکی از لیدر ها خواستیم در مورد مجوز این شرکت توضیح دهد اما او با نشان دادن عکس اتومبیل پورشه وارد شده برای فلان سرشاخه، آن را مهمترین مجوز کار دانست. استدلالش این بود که اگر کار غیرقانونی و بدون مجوز بود تا حالا درش را تخته کرده بودند و این همه آدم اینجا برای اضافه شدن به مجموعه مراجعه نمی‌کردند. چیزی که به طور مشهودی حس میشد ، حرص و ولع داعیان برای رسیدن به درآمد رویایی و حق انتخاب خرید در زندگی و رسیدن به ظاهری متمول بود که به نظر از عقده های فروخوردة اجتماعی ناشی میشد. ضمن اینکه با بررسی نامحسوس دریافتیم ارقامی که هرکدام از افراد تازه وارد و یا کهنه کار میگویند هیچ سندیتی نداشته و تنها با توجه به ظاهر طرف مقابل این ارقام متغیر و هرگز دریافت نشده را مطرح میکنند.
موارد تخلف در این شرکت به اصطلاح قانونی
نخست اینکه پس از بررسی سایت Network Marketing متوجه شدیم قوانین وضع شده برای فعالیت شبکه های بازاریابی توسط مرکز امور اصناف و بازرگانان ایران (زیر نظر وزارت صنعت و معدن) ،دارای مؤلفه هایی است که هرگز از سوی اینگونه شرکت ها در نظر گرفته نشده و ناقض آن هستند. از جمله اینکه بر اساس بند ج ماده ۹ آیین نامه داخلی ، برای بازاریابی و فروش محصولات اینگونه شرکتها هیچگونه اجباری در خرید محصولات توسط شخص نیست اما در شرکت فوق الذکر باید حتما محصولی خریداری شود تا فرد به عضویت این شبکه درآید.
نکتة بعد اینکه مگر محصولات این شرکت لوازم آرایشی و بهداشتی و خوراکی و به قول متولیان آن محصولات مورد نیاز مردم نیست؟ شاید کسی نخواهد بیشتر از یک شامپو و مثلا رنگ مو خرید کند. چرا باید بر خلاف بند د ماده ۹ آیین نامه ، مشتریان به خرید پانصد هزار تومانی مجبور شوند؟
از دیگر موارد نقض قانون که این شرکت را کاملا با دسیسة شرکتهای هرمی همسو میکند تبلیغات اغواگرانه است. بر طبق ماده ۱۰ آیین نامه داخلی هرگونه تیلیغ اغواگرانه برای کسب درآمد بیشتر تخلف محسوب شده و پیگرد قانونی دارد.
مشکل دیگر اینکه بر طبق آیین نامه باید مشتری محصول را ببیند و کیفیت آن را بررسی کرده و سپس اقدام به خرید کند. اما در این شرکت ابتدا محصول خریداری میشود و بعد از دو یا سه روز محصول به دست مشتری خواهد رسید.
مورد مهم دیگر ، تاکید لیدرهای شرکت بر تاییدیه از دستگاههای امنیتی و نظامی و قضایی است. در حالیکه در سایت رسمی امور اصناف و بازرگانان صراحتاً اعلام شده که این شرکت ها تنها از وزارت صنعت و معدن و با محدودیت و بر طبق قوانین خاص اجازه فعالیت دارند و با هرگونه ادعا در این زمینه برخورد قضایی خواهد شد.
مسئلة بعدی در باب فتوای مراجع عظام است. سؤال اینجاست که آیا مسئولان شرکت در مراجعه به مراجع عظام ، دربارة تبعات این نوع فروش برای بازار و اقتصاد مملکت صحبت کرده‌اند یا تنها به این پرسش بسنده کرده‌اند که جنسی با سود مشخص خرید و فروش میشود؟ عدم شفاف سازی در گرفتن فتوای مراجع ممکن است مدت کوتاهی بر فعالیت اینگونه شرکتها صحه بگذارد اما در دراز مدت مشخص خواهد شد که هیچ مرجعی تخلف و تخطی از قانون را حلال نمیداند و این تنها ناشی از عدم شفاف سازی و مطرح کردن ساختار فعالیت به صورتی مبهم و کلی است.
در ضمن به گفته لیدرهای شرکت میتوان در سایت «ایران هشدار» مجوز این سایت را مشاهده کرد. پس از بررسی دیده شد که دراین سایت آمده است «اعطای مجوز به شرکتهای بازاریابی شبکه‌ای به معنی تأیید نحوه فعالیت آنها نمی‌باشد.»
اخلال در امنیت روانی جامعه
مسئله دیگری که دستگاههای نظارتی بر آن هیچ نظارتی نداشته و در نظر نمی‌گیرند امنیت روانی جوانان است. مهمترین ابزار برای موفقیت در بازاریابی شبکه‌ای سوق دادن جوانان به حرص و ولع است. چیزی که این شرکت در آن بسیار موفق بوده است. سر شاخه های اصلی و مدیران شرکت در تهران با ارسال عکس ماشین‌های لوکس و میلیاردی که از سودهای کلان شرکت خریداری شده‌اند و انتشار اخباری از سود سر شاخه‌های موفق، همه مجموعه را در رویای ثروتمند شدن غرق کرده‌اند.
این رؤیا پردازی و تلاش برای رسیدن به زندگی اشرافی تا حدی است که در شعبه همدان، همه افراد از پرزنتورها و تازه کارها گرفته تا سرشاخه ها و کهنه کارها فقط و فقط از پول کلان و سود چند صد میلیونی و خرید ماشین لوکس حرف می‌زنند و حتی در پاسخ سؤالات فنی مشتریان به سود کلان کار اشاره میکنند. در حالیکه همه به خاطر دارند که مقام معظم رهبری چندسال پیش از متمولین خواسته‌اند اشرافی گری را رواج ندهند و ماشین‌های لوکس را به قصد نمایش و پز دادن بیرون نیاورند که مبادا امنیت روانی جوانان مختل شود.
*در پایان سؤال نگارنده این است که علت روی آوردن مردم به اینگونه فعالیت ها و یک شبه طی کردن راه صد ساله چیست ؟
۱) آیا بعد از چند سال رشد تصاعدی این شبکه ، باید شاهد تعطیلی بازار های سنتی و اخلال در نظام اقتصادی باشیم ؟
۲) آیا صادر کنندگان مجوز ، تا کنون به دنبال نظارت هم بوده اند ؟ چرا نباید بر شرکتی که مثل توپ در سطح شهر سر و صدا به راه انداخته و ناقض قوانین وضع شده در باب بازاریابی شبکه ای است و در امنیت اقتصادی و روانی جامعه اخلال ایجاد کرده نظارت کرد ؟
۳) وقتی برای پیگیری به امور و اصناف بارزگانان مراجعه کردیم ، همه در جلسه بودند. آیا بهتر نیست مسئولان کمی سر خود را از جلسات بیرون بیاورند و به مردم و مشکلات آنها و شرکتهای قارچگونه هم نظارتی داشته باشند ؟
انتهای پیام /
دیدگاه کاربران
هیچ دیدگاهی وجود ندارد!